สำหรับผู้ที่กำลังวางแผนป้องกันโรคไข้เลือดออก การรับวัคซีนไข้เลือดออกถือเป็นทางเลือกที่หลายคนให้ความสนใจ โดยเฉพาะในช่วงที่โรคกำลังระบาดหนัก อย่างไรก็ตาม ก่อนตัดสินใจฉีดวัคซีน ควรรู้ข้อมูลสำคัญเพื่อเตรียมตัวอย่างถูกต้อง เพราะการเตรียมความพร้อมที่ดีจะช่วยให้วัคซีนมีประสิทธิภาพสูงสุด และลดความเสี่ยงจากผลข้างเคียงได้อีกด้วย
วัคซีนไข้เลือดออกคืออะไร ?
วัคซีนไข้เลือดออกเป็นวัคซีนที่พัฒนาขึ้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสเด็งกี (Dengue virus) ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคไข้เลือดออก ปัจจุบันในประเทศไทยมีวัคซีนที่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการ เช่น Dengvaxia (CYD-TDV) และ QDENGA ซึ่งเหมาะกับกลุ่มอายุและประวัติสุขภาพที่ต่างกัน
การเลือกวัคซีนจึงไม่ใช่เรื่องที่ควรตัดสินใจเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะบางชนิดเหมาะสำหรับผู้ที่เคยติดเชื้อไข้เลือดออกมาแล้ว ในขณะที่บางชนิดสามารถฉีดได้แม้ไม่เคยมีประวัติการติดเชื้อ
สิ่งที่ควรรู้ก่อนฉีดวัคซีนไข้เลือดออก
- ตรวจสอบสุขภาพและประวัติการติดเชื้อ
ก่อนฉีดวัคซีน ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพ และถ้าเป็นไปได้ ควรตรวจเลือดเพื่อดูว่าเคยติดเชื้อไข้เลือดออกมาก่อนหรือไม่ โดยเฉพาะถ้าจะฉีดวัคซีน Dengvaxia ซึ่งแนะนำให้ใช้เฉพาะในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อเด็งกีอยู่แล้วเท่านั้น เพราะหากฉีดในผู้ไม่เคยติดเชื้อ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการป่วยแบบรุนแรงในอนาคต
- งดใช้ยาบางชนิดก่อนฉีด
ในบางกรณี แพทย์อาจแนะนำให้งดใช้ยากลุ่ม NSAIDs เช่น ไอบูโพรเฟน หรือแอสไพริน ก่อนและหลังการฉีดวัคซีน เพราะอาจเพิ่มโอกาสเกิดภาวะเลือดออกได้มากขึ้น ควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้ยาใด ๆ ร่วมกับวัคซีน
- พักผ่อนให้เพียงพอและดื่มน้ำมาก ๆ
การเตรียมร่างกายให้แข็งแรงด้วยการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 6–8 ชั่วโมง และดื่มน้ำให้เพียงพอในวันก่อนและวันฉีด จะช่วยลดอาการข้างเคียง เช่น ไข้ต่ำ หรืออาการอ่อนเพลียหลังฉีดวัคซีน
- แจ้งประวัติการแพ้ยาและวัคซีน
หากเคยมีประวัติแพ้ยา แพ้วัคซีน หรือเคยเกิดอาการรุนแรงหลังการฉีดวัคซีนใด ๆ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบล่วงหน้า เพื่อประเมินความเสี่ยงและพิจารณาความเหมาะสมของวัคซีนไข้เลือดออกในแต่ละกรณี
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องออกแรงมาก
หลังการฉีดวัคซีน ควรงดกิจกรรมที่ต้องใช้แรงมาก เช่น การออกกำลังกายหนัก หรือการทำงานกลางแจ้งอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน อย่างน้อย 1–2 วัน เพื่อให้ร่างกายได้พักฟื้น และลดความเสี่ยงของอาการข้างเคียง
วัคซีนไข้เลือดออกฉีดแล้วจะปลอดภัยแค่ไหน ?
โดยทั่วไป วัคซีนไข้เลือดออกปลอดภัยในกลุ่มคนที่เหมาะสม อาการข้างเคียงที่พบได้บ่อยคือ ปวดบริเวณที่ฉีด ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย หรือมีไข้ต่ำ ซึ่งมักหายเองภายในไม่กี่วัน อย่างไรก็ตาม ในบางกรณีอาจมีอาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจลำบาก ผื่นขึ้นทั่วตัว หรือหน้าบวม ซึ่งควรรีบพบแพทย์ทันที
สรุป: เตรียมตัวดี ช่วยให้ฉีดวัคซีนอย่างปลอดภัย
ก่อนเข้ารับการฉีดวัคซีนไข้เลือดออก การเตรียมตัวล่วงหน้าเป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะช่วยให้ร่างกายตอบสนองต่อวัคซีนได้ดี และลดความเสี่ยงจากผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
อย่างไรก็ดี แม้ว่าวัคซีนไข้เลือดออกจะไม่สามารถป้องกันได้ 100% แต่สามารถลดความรุนแรงของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้น หากคุณอยู่ในพื้นที่เสี่ยง หรือมีประวัติเคยป่วย ควรพิจารณาฉีดวัคซีนอย่างจริงจัง เพื่อปกป้องทั้งตัวเองและคนรอบข้างจากโรคร้ายที่อาจคาดไม่ถึง